Over de last die we onszelf soms onbewust opleggen.
Lieve vrouw,
We maken het allemaal mee: momenten in het leven waarop het pijn doet. Iets loopt anders dan gehoopt. Je verliest iets of iemand. Je raakt vermoeid, verdwaald in jezelf. Die pijn is rauw, echt en vaak onvermijdelijk. In de psychologie noemen ze dit wel schone pijn: pijn die hoort bij het leven. Die je niet kunt vermijden, en die ruimte vraagt om gevoeld te worden.
Maar er is ook iets anders. Vuile pijn.
Dat is de pijn die bovenop die rauwe pijn komt. De pijn van weerstand, van het wegduwen of veroordelen van wat je voelt. De pijn van gedachten als:
“Ik moet me niet zo aanstellen.”
“Waarom voel ik me nog steeds zo?”
“Anderen hebben het erger, ik moet dankbaarder zijn.”
Het is de extra laag die ontstaat als we vechten tegen onze binnenwereld. Als we niet alleen verdrietig zijn, maar ook boos op onszelf dat we verdrietig zijn. Als we ons niet alleen leeg voelen, maar ook schuldig dat we niet "meer genieten".
De binnenstrijd
Vuile pijn ontstaat uit de neiging om te willen controleren wat we voelen. En dat doen we allemaal wel eens. Want voelen is kwetsbaar. En controle lijkt veilig. Maar hoe harder we proberen om onze pijn weg te duwen, hoe groter de binnenstrijd wordt. Het kost bakken energie om niet te voelen wat er wél is. In plaats van ruimte te maken voor het verdriet, het gemis, de rouw of de angst, gaan we in de verkramping. We proberen te fixen, te vermijden, te controleren. Maar juist dat verzet maakt het zwaarder. Het creëert een strijd in onszelf: tussen wat we voelen en wat we denken te móéten voelen. En daar raken we moe van. Verstrikt in eigen gedachten. Soms zie je dan zelfs de mooie dingen niet meer, omdat er vanbinnen zoveel ruis is.
Touwtrekken met een monster
Binnen de Acceptance and Commitment Therapy (ACT) wordt wel eens het voorbeeld gebruikt dat we in gevecht zijn met de eigen binnenwereld. Aan het vechten zijn met onze eigen gevoelens. Aan het touwtrekken met ons 'pijnmonster'. En de paradox is: hoe harder we vechten, hoe meer we verstrikt raken in het lijden. Naarmate we harder trekken aan het touw, lijkt het monster alleen maar sterker te worden. Het krijgt al onze aandacht, energie en focus. We raken uitgeput, maar het monster blijft daar – even groot, even dreigend. En toch is er een andere weg: het touw laten vieren. Niet als opgave, maar als overgave. Niet langer proberen om de pijn weg te duwen, maar ruimte maken om hem te dragen. Pas dan ontstaat er lucht. Ruimte om te leven naast de pijn, in plaats van voortdurend ertegen te vechten.
Waarom we vuile pijn zo vaak meemaken
Misschien denk je nu: Waarom doe ik dat dan? Waarom ben ik niet gewoon mild?
Het zit diep in ons systeem. Naast dat we als mens graag van de pijn af willen, ons willen focussen op korte termijn oplossingen zijn we ook vaak opgegroeid met boodschappen als:
-
“Niet huilen, wees sterk.”
-
“Even doorbijten, komt goed.”
-
“Kop op, je moet positief blijven.”
Zonder dat we het doorhebben, zijn we gaan geloven dat pijn niet ‘mag’, of dat het iets is wat zo snel mogelijk opgelost moet worden. We willen onszelf onder controle houden, sterk blijven, doorgaan. Maar het gevolg is dat we onszelf kwijtraken in die overlevingsstand.
Soms zijn het ook geloofsovertuigingen die verwarrend kunnen zijn:
-
“Ik moet dankbaar zijn.”
-
“Ik moet vertrouwen hebben, anders faal ik in mijn geloof.”
Maar vertrouwen betekent niet dat je niets mag voelen. En dankbaarheid betekent niet dat je je verdriet niet serieus hoeft te nemen. Sterker nog: juist in de Bijbel zien we dat mensen hun rauwheid bij God durven brengen. Denk aan de psalmen, aan Job.
Vuile pijn en het geloof
Als christen kan het extra ingewikkeld voelen om ‘negatieve’ gevoelens toe te laten. We hebben geleerd om op God te vertrouwen, om ons hart te richten op hoop, om vreugde te vinden in Hem. En dat ís ook waar. Maar het betekent niet dat je gevoelens er niet mogen zijn.
Juist de kracht van geloof is dat we een God hebben die álles kent van mens-zijn. Jezus huilde, werd boos, voelde zich verlaten.
Vuile pijn ontstaat wanneer we onszelf gaan veroordelen voor onze gevoelens. Maar genade nodigt ons uit om mild te zijn. Om te rusten. Om te vertrouwen dat je niet alleen door deze emoties heen gaat. En dat er ruimte is voor alles wat je voelt — ook bij God. En dat het er juist om gaat wat je met die richtingaanwijzers doet. Hoe ga je om met die gedachten en emoties?
Hoe dan wel? Ruimte maken voor schone pijn
Wat helpt, is het oefenen in ‘ruimte maken’. Dat betekent: stoppen met strijden tegen wat er is, en in plaats daarvan leren ontvangen wat je voelt. Niet om in je pijn te blijven hangen, maar om het te erkennen. Omdat je gevoelens iets zeggen over wat belangrijk voor je is.
- Wat als je vandaag even pauze neemt van die strijd?
- Wat als je jezelf niet hoeft te veroordelen voor wat je voelt?
- Wat als het oké is dat je nog niet oké bent?
Vuile pijn verzacht niet door harder te werken aan jezelf. Maar door zachter te zijn voor jezelf. Door je binnenwereld niet als vijand te zien, maar als een plek waar het donker en licht naast elkaar mogen bestaan.
Zoals de quote gaat: Je kunt bloeien en gebroken zijn tegelijk.
Een oefening
Misschien wil je vandaag even zitten met wat je voelt. Zonder oordeel.
Leg een hand op je hart en fluister zachtjes:
“Wat ik voel,mag er zijn.”
En als je wilt, schrijf dit op in een notitieboekje:
- Wat is de ‘schone pijn’ die ik voel? Verdriet, angst, vermoeidheid?
- Noem het zonder oordeel: 'Ik voel me verdrietig, en dat is oké'. Geen veroordeling, geen analyse.
- Welke gedachten of overtuigingen maken het zwaarder – mijn ‘vuile pijn’?
- Wat zou zachtheid in deze situatie kunnen zijn? Zoals: 'Wat zou ik nu tegen een vriendin zeggen die zich zo voelt?'
Het kan helpen om erover te schrijven, of te praten met iemand die je vertrouwt. Je hoeft het niet op te lossen. Je hoeft er alleen maar bij te blijven.
Lieve vrouw, wees vandaag mild voor jezelf. Je hoeft niet te kiezen tussen licht en donker, tussen kracht en kwetsbaarheid. Het leven is vaak én-én: rauw en mooi tegelijk. Ook midden in somberheid kunnen kleine schitteringen oplichten — een gesprek, een zonnestraal, een herinnering aan hoop. Misschien zie je ze niet meteen, maar dat betekent niet dat ze er niet zijn.
Voel je vrij om te delen wat jou raakt, wat je herkent, of waar jij licht zoekt.
💜
Je bent niet alleen op deze weg.
Liefs,
Martine
Reactie plaatsen
Reacties